چرا در ایران کسی نمیخواهد بازنشسته شود؟ / قوانین بازنشستگی در کشور هرگز سخاوتمندانه نیست
تاریخ انتشار: ۹ مهر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۳۰۰۸۵۹
به گزارش خبرنگار ایلنا، کار کردن در دوران سالمندی اتفاقی است که کمتر کسی آن را میپسندد، اما بیشتر شاغلان در ایران، چه کسانی که تازه به بازار شغل راه یافتهاند و چه کسانی که قرار است به زودی بازنشسته شوند، میدانند چنین اتفاقی نه تنها محتمل که در مواردی حتمی است. سالهاست که بازنشستگی در ایران به معنای پایان کار نیست، بلکه شروعی دیگر است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
اینکه کسی بعد از بازنشسته شدن به فعالیتی بپردازد که کاملا با علایق و سلایقش جور درمیآید، چیز بدی نیست. بسیاری از افراد بعد از اینکه ۳۰ سال سابقه خود را پرکردند یا به ۶۰ سالگی رسیدند، هنوز قدرت جسمی و ذهنی لازم برای کار کردن را دارند، اما اینکه این افراد مجبور باشند کار کنند، موضوع متفاوتی است؛ در ایران بسیاری از افراد در سن بازنشستگی مجبور به کار کردن هستند؛ چه بازنشسته رسمی باشند و چه نباشند.
کار کردن در سن سالمندی
در آستانه روز جهانی سالمندان (۹ مهر) مرکز آمار و اطلات راهبری وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی گزارشی درباره وضعیت سالمندان در ایران منتشر کرد. بر اساس برآورد انجام شده در سال ۱۳۹۷ از کل جمعیت کشور ۹.۷ درصد جمعیت را سالمندان به خود اختصـاص دادهانـد، بـه عبارت دیگر در سال ۱۳۹۷ از هر ۱۰۰ نفر جمعیت کشور، حدود ۱۰ نفر در رده سنی سالمند قرار داشتهاند. این نتایج با آنچه علی اکبر محزون (مدیرکل دفتر جمعیت مرکز آمار ایران) اخیرا اعلام کرده، مطابقت دارد.
او میگوید: رقم جمعیت سالمند بالای ۶۰ سال ایران هشت میلیون و ۲۳۱ هزار نفر و نرخ رشد آن ۳.۶۲ درصد است. درصد سالمندان از کل جمعیت حدود ۹.۹ درصد جمعیت است.
مرکز آمار و اطلات راهبری وزارت تعاون، رفاه و کار اجتماعی در بخشی از گزارش خود به وضعیت اشتغال و بیکاری سالمندان پرداخته است. در این گزارش آمده است: نرخ مشارکت اقتصادی سالمندان ۱۶.۶ درصد است که این نرخ برای مردان و زنان سالمند به ترتیب، ۲۹.۴ درصد و ۰.۴ درصد است. نرخ بیکاری سالمندان ۲.۳درصد است که این نرخ برای مردان و زنان سالمند به ترتیب، ۲.۳۶ درصد و ۰.۷ درصد است.
اگر بازنشسته یا سالمندی کار نمیکند دلیلش این است که کار پیدا نکرده یا اینکه از کار افتاده است، وگرنه این افراد هم تمایل دارند کار کنند و درآمد بیشتری به دست آورند. در این بین وضعیت افرادی که حق بیمه نپرداخته و بازنشسته نشدهاند، بدتر است.
تحلیل این اعداد و ارقام مشخص میکند که در ایران بیش از یک میلیون سالمند یا کار میکنند یا دنبال کار میگردند. در گزارش مذکور مشخص نشده که آیا منظور از سالمندان شاغل کسانی هستند که بازنشسته نشده و مجبور به کار هستند یا این عدد هم افراد بازنشسته و هم افرادی را که حق بیمه پرداخت نکردهاند، شامل میشود. به نظر میرسد این رقم میتواند بیش از این باشد، چراکه بررسیها و شواهد و قرائن نشان میدهد بسیاری از سالمندان در ایران به دلایل مختلف مجبور به کار کردن هستند.
معضلی به نام کار بازنشستگان
کار کردن بازنشستگان در سالهای اخیر رسما به عنوان معضلی در بازار کار ایران معرفی شده است. کار تا جایی پیش رفت که مجلس در زمینه به کارگیری بازنشستگان مصوبهای گذرانده و این کار را ممنوع کرده است. طرح اصلاح قانون ممنوعیت به کارگیری بازنشستگان در جلسه علنی دوم مرداد ۹۷ در مجلس، به تصویب رسید و در تاریخ ۲۱ شهریور در شورای نگهبان تایید شد. بازنشستگان ۶۰ روز پس از ابلاغ آن فرصت داشتند تا از سمت خود کنار روند و سازمان بازرسی کل کشور هم اعلام کرد از تاریخ ابلاغ این قانون، به کارگیری بازنشستگان یا بازخریدشدهها در دستگاههای دولتی و همه دستگاههایی که به هر نحوی از بودجه عمومی کل کشور استفاده میکنند، به جز مقامات مصرح در قانون مذکور ممنوع است. آشکارا مشخص است که قانون منع به کارگیری بازنشستگان بیشتر در دستگاههای دولتی کاربرد دارد و برای همین هم هست که در ماههای اخیر با کنار گذاشتن برخی از مقامات ارشد با جنجال و حاشیه روبهرو بوده است. در این بین باید دانست که کار کردن بازنشستگان محدود به بخشهای دولتی نیست. اگر کارمندان در بخشهای دولتی به دلیل اینکه موقعیت خود را حفظ کنند و حقوق و مزایایشان پا برجا بماند تمایل به کار کردن دارند، در بخشهای غیردولتی به دلیل شرایط بد اقتصادی این اتفاق میافتد.
گشواد منشیزاد (کارشناس روابط کار) با اذعان به اینکه افراد در بازنشستگی کار میکنند چون مجبور هستند، به ایلنا میگوید: مشخص است که حقوق بازنشستگی کفاف زندگی افراد را نمیدهند. بازنشستگان در ایران اغلب کمتر از دو میلیون تومان دریافتی دارند. چه کسی میتواند با این حقوق مخارج یک ماهش را تامین کند؟
او درباره آمار اعلام شده در مورد اشتغال سالمندان عنوان می کند: ما به درستی نمیدانیم که منظور از حدود یک میلیون سالمندی که کار میکنند افراد دارای حق بیمه و افرادی هستند که بیمه نپرداختهاند یا فقط بیمهنشدگان مدنظر هستند. آنطور که بررسیها و مشاهدات ما نشان میدهد تعداد سالمندانی که کار میکنند بسیار بیشتر از این رقم است، ضمن اینکه نباید از یک گروه سنی شاغل در ایران هم غافل شد. افرادی هستند که در سن ۵۰ یا پنجاه و چند سالگی بازنشسته میشوند. آنها سالمند نیستند، اما بازنشسته هستند و اکثر آنها کار میکنند.
این کارشناس روابط کار با تاکید بر اینکه دلیل اصلی کار کردن سالمندان و بازنشستگان مسائل اقتصادی است، میگوید: اگر بازنشسته یا سالمندی کار نمیکند دلیلش این است که کار پیدا نکرده یا اینکه از کار افتاده است، وگرنه این افراد هم تمایل دارند کار کنند و درآمد بیشتری به دست آورند. در این بین وضعیت افرادی که حق بیمه نپرداخته و بازنشسته نشدهاند، بدتر است. میدانیم در ایران شمار قابل توجهی از مردم بیمه تامین اجتماعی ندارند. آنها ممکن است جایی کار کنند که کارفرما از زیر بار پرداخت حق بیمه شانه خالی میکند یا ممکن است شغل آزاد داشته و بیمه خویشفرما هم نداشته نباشند. این گروه در سالمندی همچنان مجبور به کار کردن هستند.
ایران بهشتِ بازنشستگان است؟
«ما یک کشور در حال توسعه هستیم، ولی قوانین بازنشستگیمان خیلی سخاوتمندانهتر از سوئیس است. در آلمان سن بازنشستگی ۶۵ سال است، اما در ایران سن بازنشستگی ۵۰ سال است.» این اظهارات را اخیرا علی سرزعیم (معاون اقتصادی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی) بیان کرده است؛ اظهاراتی که واکنشهای مختلفی اعم از واکنشهای جدی و طنز را به دنبال داشت.
براساس آمار صندوقهای بازنشستگی (OECD) هلند، دانمارک و فنلاند به ترتیب دارای بهترین سیستمهای بازنشستگی هستند و از این کشورها به عنوان بهشتِ بازنشستگان یاد میشود. امتیازدهی در این زمینه تنها بر اساس یک معیار مانند سن بازنشستگی نیست، بلکه مجموعهای از شاخصها از جمله رفاه اجتماعی در سن بازنشستگی مورد توجه قرار میگیرد؛ چیزی که سهوا یا عمدا معاون اقتصادی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی آن را نادیده گرفته و اینطور نتیجهگیری کرده است که "قوانین بازنشستگی در ایران سخاوتمندانه است".
بر اساس برآورد انجام شده در سال ۱۳۹۷ از کل جمعیت کشور ۹.۷ درصد جمعیت را سالمندان به خود اختصـاص دادهانـد، بـه عبارت دیگر در سال ۱۳۹۷ از هر ۱۰۰ نفر جمعیت کشور، حدود ۱۰ نفر در رده سنی سالمند قرار داشتهاند.
منشیزاده با اشاره به این واقعیت، عنوان میکند: در ایران کسی نمیخواهد بازنشسته شود، چون بازنشستگی به معنای کاهش شدید درآمد است، آنقدر که فرد نمیتواند مخارجش را تامین کند و مجبور است شغل دوم و سومی دست و پا کند.
او ادامه میدهد: افراد وقت کار کردن ممکن است سه یا چهار میلیون تومان حقوق بگیرند، اما حقوق بازنشستگی آنها کمتر از دو میلیون تومان است. این افراد مجبورند کار کنند و چون در حوزههای رسمی برخی ممنوعیتها وجود دارد، فرد ممکن است مسافرکشی کند، سرایدار شود و ... و این وضعیت اصلا مناسب کسی نیست که ۳۰ سال کار کرده و در انتظار زمانِ استراحت، پول بیمه پرداخته است.
کار به وقت سالمندی
کار کردن سالمندان نشان دهنده وضعیت نامناسب اقتصادی است. این شرایط تبعات مختلف دارد. بخش مهمی از تبعات کار در زمان سالمندی متوجه خود سالمندان است. همه ما با استرسها و فشارهای شغلی در ایران آشنا هستیم. محیطهای پر تنش کاری گاهی برای جوانان و میانسالان نیز مناسب نیست، اما در همین محیطها افراد سالمند باید فعالیت کنند. این سالمندان لزوما در بالای هرم کاری هم قرار نمیگیرند و مجبورند به عنوان زیردست جوانانی کار کنند که شاید تا چند ماه پیش بالادست آنها بودند. همچنین کار افراد سالمند و بازنشسته باعث میشود موقعیتهای شغلی اشغال شود. اقتصاد ایران دست به گریبان پدیده بیکاری شدید است و مسئولان عنوان میکنند هر قدر هم که تلاش کنیم نمیتوانیم بیش از میزان ورودی به بازار کار، شغل ایجاد کنیم. در حالی که جوانان و افرادی که گاه یک روز هم کار نکردهاند در پیدا کردن کار با مشکل رو بهرو هستند، کار کردن سالمندان و بازنشستگان مشکل را دو چندان و رقابت را سختتر کرده است. در این بین بیش از آنکه ممنوعیتها و محدودیتها باعث شود بازنشستگان و سالمندان کار نکنند، این بهبود شرایط بازنشستگی و فراگیر کردن بیمه تامین اجتماعی است که میتواند بازنشستگی در ایران را به معنای واقعی بازنشستگی نزدیک کند. در شرایط فعلی برای بسیاری از شهروندان بازنشستگی بیمعناست. آنها تمام عمر یا لااقل تا جایی که بتوانند باید کار کنند، حال آنکه بهبود وضعیت اقتصادی بازنشستگان و افزایش حمایتهای اقتصادی و اجتماعی از سالمندان میتواند این شرایط را تغییر دهد.
منبع: ایلنا
کلیدواژه: اشتغال بازنشستگی بیکاری سالمندان بازنشستگان سالمند اشتغال سالمندان اشتغال بازنشستگان معیشت بازنشستگان وضعیت اقتصادی بازنشستگان قوانین بازنشستگی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.ilna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایلنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۳۰۰۸۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سن بازنشستگی تغییر کرد
به گزارش تابناک، ایلنا نوشت: افزایش سن بازنشستگی از مصوبات مجلس در ۲۸ آبان ماه بود. این مصوبه در واقع یکی از بندهای ماده ۲۹ برنامه هفتم توسعه بود.
مصوبهای که البته هنوز زمان اجرای آن مشخص نشده است، اما با توجه به اهمیت این مصوبه، در این مطلب مهمترین مواد مربوطه را بررسی میکنیم:
۱. بیمه پردازانی که ۲۸ تا ۳۰ سال سابقه خدمت دارند به سنوات اشتغال آنها برای بازنشستگی اضافه نمیشود.. بیمه پردازانی که ۲۵ تا ۲۸ سال سابقه خدمت دارند به سنوات اشتغال آنان به ازای هر سال تا زمان بازنشستگی دو ماه اضافه میگردد.
۳. بیمه پردازانی که ۲۰ تا ۲۵ سال سابقه خدمت دارند به سنوات اشتغال آنان به ازای هر سال تا زمان بازنشستگی سه ماه اضافه میگردد.
۴. بیمه پردازانی که مطابق قوانین ۱۰ تا ۲۰ سال سابقه خدمت دارند به سنوات اشتغال آنان به ازای هر سال تا زمان بازنشستگی چهارماه اضافه میگردد.
۵. بیمه پردازانی که مطابق قوانین تا ۱۰ سال سابقه خدمت دارند به سنوات اشتغال آنان به ازای هر سال تا زمان بازنشستگی پنج ماه اضافه میگردد.
همچنین تبصره یک این ماده اجرای تمام یا بخشی از این مواد را مشروط بر این کرده است که سن بیمه شده در زمان بازنشستگی برای مردان از ۶۲ سال و برای زنان از ۵۵ سال بیشتر نباشد. تبصره شش این ماده هم قرر کرده است که افرادی که با تقاضای خود مایل به بازنشستگی زودتر از موعد فوق الذکر باشند، بازنشستگی آنها مطابق قوانین مربوطه و بدون رعایت بندهای (۱) تا (۵) بلامانع است و حقوق بازنشستگی آنان مطابق احکام این سند برقرار خواهد شد.
روایت رئیس مجلس از میزان افزایش سن بازنشستگی
محمد باقر قالیباف رئیس مجلس نیز توضیح داده است که براساس این مصوبه سقف افزایش سنوات خدمتی برای آقایان «حداکثر۳۵ سال یا ۶۲ سال سن» است و سقف سن بازنشستگی برای خانمها ۵۵ سال است. همچنین گفته شده که در این مصوبه میزان افزایش سنوات خدمت پلکانی است و بیشتر افراد در حد چند ماه به سنوات خدمتشان اضافه میشود و به میزان سنوات خدمت افرادی که بهتازگی شروع به کار کنند نیز حداکثر ۵ سال اضافه میشود.
نگاهی به سن بازنشستگی در قانون تامین اجتماعی
البته ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی نیز به موضوع بازنشستگی پرداخته است بر اساس این ماده، مشمولان این قانون با داشتن شرایط حداقل ۱۰ سال پرداخت حق بیمه مقرر، قبل از تاریخ تقاضای بازنشستگی و رسیدن سن مرد به ۶۰ سال و زن به ۵۵ سال تمام امکان استفاده از خدمات بازنشستگی برای این افراد فراهم است. ماده ۷۷ این قانون نیز به میزان مستمری پرداخته است. بر اساس این ماده مقدار مستمری یکسی و پنجم متوسط مزد یا حقوق بیمه شده ضرب در سنوات پرداخت حق بیمه است مشروط بر آنکه از صددرصد متوسط مزد یا حقوق تجاوز نکند. در تبصره قانونی آن نیز متوسط مزد یا حقوق برای محاسبه مستمری آمده که متوسط آن عبارت است از مجموع مزد یا حقوق بیمه شده که براساس آن حق بیمه پرداخت شده ظرف ۲ سال آخر پرداخت حق بیمه تقسیم بر ۲۴ خواهد بود.
منبع: ایلنا